Na podstawie przepisów obowiązującego prawa, Sąd może ingerować w stosunki pomiędzy rodzicami a dziećmi. Każdorazowa ingerencja powinna odbywać się z uwzględnieniem dobra dziecka, które stanowi w takich przypadkach najwyższą wartość i które powinno mieć nadrzędną rolę przy wydawaniu jakichkolwiek rozstrzygnięć przez Sąd. Uprawnienie Sądu do ingerencji w relacje rodzic – dziecko może wynikać zarówno z konieczności ochrony dobra dziecka przed działaniami, które mogą to dobro bezpośrednio naruszać jak np. nadużywanie władzy rodzicielskiej, zaniedbywanie obowiązków rodzielskich czy też niemożność wykonywania władzy rodzicielskiej. Mogą to też być okoliczności, które powodują, że dziecko pozbawione jest swoich praw jak na przykład prawo do kontaktu z obojgiem rodziców.
Analiza przepisów Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, pozwala nam między innymi na wyodrębnienie następującego zakresu ingerencji Sądu w stosunki między rodzicami a dziećmi:
- Ograniczenie władzy rodzicielskiej rodziców żyjących w rozłączeniu – art. 107 KRO;
- Wydawanie odpowiednich zarządzeń przez Sąd w przypadku zagrożenia dobra dziecka art. 109 KRO;
- Zawieszenie władzy rodzicielskiej art. 111 KRO;
- Pozbawienie władzy rodzicielskiej art. 112 KRO.
Powyżej wspomniany zakres ingerencji Sądu w relacje między dzieckiem a rodzicem jest dość znany w społecznej świadomości i stosowany w praktyce. W niniejszym artykule chciałabym przybliżyć instytucję, która nie ingeruje w sam zakres władzy rodzicielskiej, ale raczej dyscyplinuje rodzica i zapewnia, aby wywiązywał się on z przyjętych na siebie zobowiązań zawartych w orzeczeniu bądź ugodzie dotyczących kontaktów z dzieckiem.
Oprócz powyżej wspomnianego Kodeksu Rodzinno Opiekuńczego, uregulowania dotyczące władzy rodzicielskiej można odnaleźć także w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Przepisy te jak wspomniano powyżej, obejmują postępowanie mające na celu wykonanie orzeczenia lub ugody określającego kontakty z dzieckiem, a dokładniej sytuacji, w których dokonane ustalenia nie są wykonywane. Może to być zarówno sytuacja, gdy rodzic uprawniony do kontaktów nie przychodzi, aby spędzić czas z dzieckiem, jak i sytuacja, w której rodzicowi uprawnionemu do kontaktów, dziecko nie jest na kontakt wydawane. Postępowanie w tym przypadku jesd dwuetapowe i w pierwszej kolejności dotyczy:
- Zagrożenia nakazaniem zapłaty sumy pieniężnej przez osobę pod której pieczą pozostaje dziecko bądź przez osobę uprawnioną do kontaktów z dzieckiem w sytuacji gdy niewykonują one lub niewłaściwie wykonują obowiązki wynikające z orzeczenia lub ugody, które regulują kontakt z dzieckiem – art. 59815 § 1k.p.c. bądź
- Zagrożenia nakazaniem zapłaty sumy pieniężnej przez osobę uprawnionej do kontaktu z dzieckiem albo osoby, której tego kontaktu zakazano, w sytuacji gdy narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem – art. 59815 § 2 k.p.c.
Orzeczenie zostaje wydane wskutek wniosku złożonego w postępowaniu nieprocesowym, przed Sądem Opiekuńczym, właściwym z uwagi na miejsce zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć, a zatem dziecka. Przesłanką jego wydania jest ustalenie, że jeden z rodziców naruszał wcześniej obowiązki wynikające z orzeczenia bądź ugody.
Wysokość kwoty, której zapłatą Sąd zagrozi rodzicowi naruszającemu obowiązki związane z kontaktem z dzieckiem jest ustalana każdorazowo w odnieseniu do danej sprawy i ustalona w kwocie dostosowanej do sytuacji majątkowej zobowiązanego oraz gwarantującej skuteczność.
W zakresie wymogów formalnych wniosku warto pamietać, o dołączeniu do wniosku prawomocnej i wykonalnej ugody bądź orzeczenia dotyczącego kontaktów oraz uiszczeniu stosownej opłaty w wysokości 100 zł.
Treść przepisu 59815 § 3 k.p.c. może sugerować, że zażalenie na to postanowienie przysługuje wyłącznie gdy wniosek zostanie uwzględniony, ale warto wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego, w którym Sąd stwierdził, że:
Na postanowienie oddalające wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej osobie, która nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki w przedmiocie kontaktów z dzieckiem (art. 59815 § 1 k.p.c.), przysługuje zażalenie (III CZP 25/13).
Drugim etapem postępowania w zakresie wykonywania obowiązków związanych z kontaktami z dzieckiem (po uzyskaniu orzeczenia o zagrożeniu zapłatą na rzecz jednego z rodziców)jest możliwość wystąpienia do sądu już z żądaniem nakazania zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz drugiego z rodziców, jeśli obowiązki wynikające z ugody bądź orzeczenia nadal nie są wykonywane.
Zgodnie z art. 59816 § 1 k.p.c. Jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń.
Podobnie jak w pierwszym przypadku, konieczne będzie załączenie do wniosku prawomocnego i wykonalnego orzeczenia o zagrożeniu nakazania zapłatą określonej sumy. W toku postępowania Sąd będzie przeprowadzał postępowanie dowodowe pod kątem ustalenia czy faktycznie w każdym z przypadków wskazanych we wniosku doszło do naruszenia obowiązków związanych z kontaktami.
Co istotne, w literatrzue wskazuje się, że Nakazanie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, analogicznie do zagrożenia nakazaniem zapłaty, może być orzeczone, jeżeli naruszenie obowiązków wynikających z orzeczenia albo postanowienia w przedmiocie kontaktów z dzieckiem będzie zawinione (tak: prof. dr hab K.Piasecki).
Istotną kwestią w tym przypadku jest także fakt, że Prawomocne postanowienie sądu, w którym nakazano zapłatę należnej sumy pieniężnej, jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności. Oznacza to zatem, że zapłata powinna nastąpić niezwłocznie po uprawomocnieniu się postanowieniam, bowiem w przeciwnym razie będą możliwości i podstawy do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Niestety często zdarza się, że tego typu postępowanie w istocie sprowadza się do rozgrywki między rodzicami, a nie dbałości o zapewnienie dziecku kontaktu z obojgiem rodziców. Tak nie powinno być i Sąd w trakcie wyżej wspomnianych postępowań w toku całego postępowania powinien baczyć na to, aby ich nadrzędnym celem cały czas pozostawało dobro dziecka.
obrazek: pixabay.com